Pruga Beograd - Bar veliki potencijal Prijepolja

Prijepolje – Pruga Beograd – Bar je nesumnjivo izuzetno značajna železnička veza Prijepolja u oba smera: i prema Beogradu odnosno gradovima u zapadnoj i centralnoj Srbiji i prema Crnoj Gori i primorju. U nekim prethodnim periodima, a naročito

 

u vreme zajedničke države, predstavljala je „žilu kucavicu” za stanovništvo i privredu celog ovog područja.

To je bila najekonomičnija veza ne samo za Prijepolje već i za Pljevlja, Sjenicu, Novu Varoš…sa dva glavna grada – Beogradom i Podgoricom kao i jadranskom lukom Bar.

Kategorisana kao magistralna, pruga Beograd – Bar sada je međudržavna pruga izgradjena u vreme SFR Jugoslavije, dužine 476 kilometara.

Gradnja pruge koja prolazi kroz najatraktivnije predele dve države, nekada federalne republike u sastavu Jugoslavije, trajala je, čak i za tadašnja vremena, neuobičajeno dugo – 25 godina! Međutim, funkcionisanje federacije sa šest republika i dve pokrajine povlačila je sobom i komplikovan sistem odlučivanja u sferi trošenja novca iz zajedničkog, federalnog budžeta.

 

Pruga je počela da se gradi 1952. godine a godinu dana ranije Privredni savet FNRJ doneo je odluku da se pruga gradi na pravcu Beograd — Valjevo — Užice — Titograd (danas Podgorica) — Bar. Radovi su počeli na deonicama Resnik — Valjevo i Titograd — Bar,  a 1955. godine i na deonici Priboj — Prijepolje.

Međutim, radovi su sporo napredovali sve do novih dogovora u Užicu, 1965. godine, koji su donekle ublažili nesporazume izmedju republičkih rukovodstava o načinu finansiranja. Zakon o finansirnju izgradnje pruge donet je naredne godine, ali je već 1971. ukinut pa su finansiranje preuzele Srbija i Crna Gora.

 

 

Simboličnim spajanjem šina desetak kilometara južno od Kolašina, 27. novembra 1975. godine pruga je konačno završena.

Pruga Beograd — Bar je bila najveći i najskuplji infrastrukturni projekat u vreme SFR Jugoslavije, koštala oko 449 miliona američkih dolara, od čega su više od dve trećine finansirale SR Srbija i SR Crna Gora, a jednu trećinu federacija. Na teritoriji Srbije nalazi se 301 kilometar pruge a na teritoriji Crne Gore 175 kilometara. Najveći uspon je na deonici Podgorica – Bijelo Polje a najviša tačka 1.302 metra nadmorske visine u Kolašinu.

 

 

Prvi voz novozigradjenom prugom krenuo je iz Beograda ka Baru 30. maja 1975. godine čime je uspostavljen redovan saobraćaj. Dva dana ranije prugom je prošao takozvani „plavi voz” u kome je prvi putnik bio maršal Tito sa suprugom Jovankom i rukovodstvima svih republika i Federacije Jugoslavije.

„Plavi voz” je iz Beograda putovao tri dana do Bara jer je u svim usputnim stanicama zaustavljan kako bi se građanima dala prilika da u svojoj sredini ugoste najviše državne funkcionere predvodjene predsednikom Titom. I u Prijepolju je priređen veličanstveni doček putnicima prvog voza na pruzi Beograd – Bar. Po kišnom vremenu okupio se veliki broj gradjana a Tito je prenoćio u Prijepolju, u Lučicama.

 

Na barskoj pruzi su prokopana 254 tunela  u ukupnoj dužini od 114 kilometara ili 24 odsto dužine pruge.  Najduži tunel „Sozina” na deonici Podgorica – Bar ima 6.170 metara. Najviše tunela je na deonici Branešci – Štrpci u ukupnoj dužini od preko 29 kilometara. Na lokalnoj deonici Lučice – Gostun je 16 tunela ukupne dužine preko 13 kilometara.

Pruga prolazi preko 234 mosta ukupne dužine 14,6 kilometara. Najduži i najatraktivniji je most  je onaj iznad Male rijeke dužine 409 i visine 200 metara. Građen je četiri godine a njegova čelična konstrukcija je teška 25.000 tona!

Pedeset godina posle puštanja u redovni saobraćaj počinje detaljna rekonstrukcija pruge gotovo na celoj dužini. Od Valjeva do Vrbnice, granične železničke stanice izmedju Srbije i Crne Gore, rekonstrukcija će obuhvatiti 79 tunela 37 mostova i 20 železničkih stanica. Prema zahtevu Infrastruktura železnice Srbije, podnetom nadležnom ministarstvu, za odredjivanje obima i sadržaja studije o proceni uticaja na životnu sredinu projekta rekonstrukcije železničke pruge Beograd Centar – Resnik – Požega – Vrbnica, osavremenjavanje pruge je predvidjeno na sedam deonica trase ukupne dužine 210 kilometara.

 

 

Sedma deonica rekonstrukcije pruge, duga oko 28 kilometara, je izmedju Priboja i Putničke železničke stanice Prijepolje. Na njoj je predvidjena sanacija 23 mosta čime će se znatno ubrzati kretanje vozova.

Prijepoljska Teretna železnička stanica je u poslednjim decenijama minulog veka beležila neverovatne rezultate u utovaru i transport robe barskom prugom. Lavovski udeo u tom poslu imao je Rudnik uglja iz Pljevalja koji je najveći deo svoje proizvodnje transportovao železnicom. Osamdesetih pa i devedesetih godina prošlog veka kroz Teretnu železničku stanicu u Prijepolju prolazile su stotine hiljada tona roba uz dominantno učešće pljevaljskog uglja. Uz Rudnik uglja Pljevlja značajan deo prometa robe barskom prugom otpadao je i na lokalna preduzeća, pre svih Tekstilni kombinat „Ljubiša Miodragović”, ali i privredne subjekte iz Nove Varoši pa i Sjenice.

 

 

U novom veku došle su i nove granice na ovom delu Balkana kao i neka nova pravila. Jedno od njih je i maksimalan primat politike nad ekonomijom pa je pitanje transporta robe preko Teretne stanice postalo stvar medjudržavnih odnosa i došlo je do višestrukog umanjenja učešća roba iz susedne Crne Gore.

No, time nije umanjen  evidentan i nesporan značaj barske pruge za Prijepolje. Osim robe vozove i danas, sasvim retko istina, koriste  i gradjani za prevoz. Sa rekonstruisanom prugom opet će, sasvim sigurno, železnica biti najpovoljnija varijanta za putovanje.

U godinama najintenzivnijih radova na barskoj pruzi, uz narodni zajam za njihovo finansiranje, ostale su u sećanjima i radne akcije. Za pet godina na izgradnji pruge radilo je 12.500 brigadira svrstanih u 234 brigade iz svih delova tadašnje Jugoslavije. Brigadirsko naselje je bilo na Jabuci a njegovi ostatci i danas podsećaju na doprinos mladih izgradnji barske pruge.

Na ta vremena poslednjih godina podsećaju neumorno članovi Udruženja učesnika Omladinske radne akcije „Beograd - Bar” koji svakog maja, posebnim vozom, prolaze od Beograda do Prijepolja, prugom koju su i oni gradili.

 

PP Media / GZS