Stranice godišnjaka „otvara” analiza iz pera akademika Slavenka Terzića. Namera da časopis bude podsetnik i hronika, da osvetljava puteve budućnosti.

Gotovo zaboravljeni Stari Vlah, isto­rijsku i geografsku oblast na jugozapadu Sr­bije, zemljaci otimaju od zaborava. Grupa No­vovarošana, okupljena oko Istraživačko-iz­davačkog centra "Stari Vlah" u Beogradu, posle štampanja pet knjiga za dve godine, pokrenula je časopis da razgrće vatru na ognjištima nemanjić­ke države, da čuva duh i istoriju i osvetljava pu­teve budućnosti.

Most preko Uvca na Puljcima, Foto: Knjiga „Stari Vlah”

Prvi broj ovog časo­pisa, na 200 strana, iz pera 55 autora, istraži­vača, istoričara, ali i svedoka nekih današnjih prilika, iz prestonice i šireg zavičaja, u prvom redu u slivu Moravice i Uvca, biće predstavljen čitaocima u novovaro­škom Domu kulture 22. marta.

„Ovo područje od stra­teškog značaja, koje nije zaobišla nijedna olu­ja, već je bilo poprište mnogih vojnih sukoba, zaslužuje časopis u kome bi se sabirala različi­ta mišljenja, afirmisao prepoznatljiv starovla­ški duh i pisalo o pro­šlosti, ali i budućno­sti, da se stvori prostor za afirmaciju i ekono­mije i kulture”, naglaša­va u uvodniku glasnika odgovorni urednik Mi­lomir Kragović, novinar i publicista.

Stranice godišnjaka „otvara” analiza stanja u Staroj Srbiji u 19. i 20. veku iz pera prof. dr Slavenka Terzića, aka­demika SANU, koji piše o raznim političkim idejama, društvenim procesima, nacionali­stičkim previranjima i namerama.

Na integraciju dela Starog Vlaha u Kneževi­nu Srbiju za vreme vla­davine knjaza Miloša Obrenovića podseća dr Žarko Ilić.

U nameri da pokole­njima prenosi amanet neimara , uklesan u kamenu sveti­nja i ruševina - da se ne prekida pamćenje i veza­nost za pretke, godišnjak podseća na znamenite ličnosti „lomnog Vla­ha Starog” - knezove Ra­škoviće, serdara Jovana Mićića, vojvodu Petra Bojovića, protu Jevstatija Kara­matijevića, a tekst sociologa i uni­verzitetskog profesora Sretena Vukosavljevića (1881-1960) „Starovla­ška škola” otkriva ka­rakter žitelja ovog kraja.

Časopis ima ambici­je da bude i podsetnik i hronika, pa donosi zapis o knjizi "Stari Vlah" Ivanjičanina Milova­na Ristića, objavljenoj 1963. godine. Mladi istoričar Filip Bjelić zabeležio je zaboravlje­ne igre u novovaroškom kraju i 1.500 starih reči i izraza. Pred čitaocima su prilozi o novovaro­škim porodicama i stihovi 23 pesni­ka iz više op­ština u izboru Mirka Ikoni­ća, pribojskog pesnika.

Stranice najavljuju i gradnju RHE „Bistrica”, kao i turističke planove Zlatibora, dok dr Saša Marinković kazuje o sta­ništu beloglavog supa na liticama Uvačkog jezera.

„U prvom broju ima više istorije, želeli smo da što ubedljivi­je predstavimo starovlaške korene, tu nesvakidašnju lepotu različitosti i čud­nih paradoksa. Već u sledećem broju sadašnjost i budućnost će imati prevagu”, obećava Kra­gović.

Stari Vlah je bio gotovo zaboravljen u drugoj polo­vini prošlog veka, pogotovu u uvačkom delu.

Tipična starovlaška nošnja, Foto: Knjiga Stari Vlah

Urađena i nova karta

Časopis objavljuje kartu Starog Vlaha, koju je posle višegodišnjih istraživanja uradio dr Žarko Ilić, naučni saradnik Katedre za istoriju Filozofskog fakulteta.

„Na karti nisu granice iz ranije literature, nego je predstavljaju međaši koje su ovom pojmu posta­vljali sami Starovlašani i to početkokm 19. veka”, kaže dr Ilić.

Starom Vlahu pripadaju teritorija Nove Varoši, znatni delovi opština Ivanjice i Sjenica, sela Prijepolja na desnoj obali Milešev­ke, teritorija Priboja istočno od Lima, naselja Jagoštica, Konjska Reka i Zaovine u Bajinoj Bašti, Kotroman i Mokra Gora iz Užica, Semegnjevo, Jabla­nica i Dobroselica iz Čajetine, kao i Danilovići, Štrpce, Bijelo Brdo, Božovići i Cvrkote na terito­riji opštine Rudo.

Novosti, D. Gagričić / GZS